Tüp Bebek

Tüp bebek işleminde yumurtalıklardan fazla sayıda yumurta gelişimini sağlamak için çeşitli ilaçlar kullanılır. Genelde kadınlarda bir siklus süresinde 15 cıvarı yumurta yola çıkar ancak sadece bir yumurta gelişir. IVF tedavisinde yola çıkan ne kadar çok yumurta geliştirilebilirse başarı şansı o oranda artar. O nedenle tüp bebek ilaçları, iğneleri kullanılır. Bu ilaçlar yumurta gelişimini uyarmak için, adet döneminin ikinci veya üçüncü günü başlanılarak 8-14 gün süre ile kullanılır. Bunların öncesinde veya birlikte yumurtalıklar üzerindeki beynin baskısını sağlamak için de ilaç tedavisi gerçekleştirilir.

Yumurtalar, folikül adı verilen küçük kistler içerisinde gelişir. Bu foliküller, büyümeleri ile orantılı estradiol hormonu salgılarlar. Folikül içindeki yumurtanın görülmesi mümkün değildir, bazen folikül olmasına rağmen içinde yumurta gelişmeyebilir. Ultrasonografi ile foliküllerin büyümesi takip edilir. Tedavinin belli günlerinde estradiol hormonu kontrol edilerek, yumurtaların gelişimi takip edilir. Foliküllerin gelişimi, sayısı, hastaya vajinal ultrasonografi yapılarak takip edilir. Toplanan yumurta sayısı ultrasonografide görülen miktardan farklı olabilir.Yumurtaların ne zaman toplanacağı olgunlaştırma (halk arasında çatlatma tabir edilen) iğne ile belirlenir. 

Ultrasonografi altında, hCG (yumurta çatlamasını sağlayan ilaç) enjeksiyonunu takiben 34- 36 saat cıvarı yumurtalar toplanır. Kanda estradiol hormonu ölçümü ile foliküllerin büyüklüğü ve sayısı yumurta toplama zamanının belirlenmesinde önemlidir. Human koryonik gonadotropin (hCG), yumurtaların en son olgulaşmasını ve çatlamasını sağlayan LH hormonu etkisine sahiptir. Yumurta toplanmasına karar verilen zamandan 34 – 36 saat önce yapılır. 

Yumurta toplama günü, çiftlerin mutlaka belirlenen zamanda tüp bebek labaratuvarında bulunmaları gerekmektedir. İşleme gelmeden önceki gece hastanın saat 24:00’den sonra hiçbir şey yiyip içmemelidir. Işlem öncesi parfüm kullanımı, makyaj uygun değildir. Yumurta toplama zamanına karar verildiği günün sabahı hastanın eşi de sperm alınması için kliniğe gelir. Yumurta toplama işlemi öncesinde üç günlük cinsel perhiz olması gerekir. Spermler, masturbasyon aracılığı ile hastanın eşi için özel hazırlanmış odada alınır. Laboratuvar ortamında çeşitli işlemlerden geçirilerek en kaliteli spermler kullanılmak üzere seçilir. Sperm verilirken tükürük, sabun yada vazelin türü kayganlaştırıcılar kullanılmamalı, numunenin tamamı steril kap içerisine verilmelidir.

Genel anestezi altında, ameliyathane şartlarında, transvajinal ultrasonografi yardımıyla, vajinal yoldan yumurtalıklara ulaşılarak yumurtalar toplanır. Foliküller ultrasonografide görüntülendikten sonra, iğne ile teker teker içlerine girilerek içerikleri özel solusyon içeren tüp içine aspire edilir. Bu tüp hızlıca mikroskop altında yumurtaları bulmak için hazır bekleyen embriyoloğa ulaştırılır. Toplanan yumurtalar inkübator adı verilen özel bir dolaba yerleştirilir. Bir çok hasta işlemden birkaç saat sonrasına kadar uyku hali, bulantı, kusmadan yakınabilir. Hasta kısa zamanda ( genelde 2 saat içerisinde) düzelir ve evine gidebilecek hale gelir. İki, üç gün kasıklarda adet ağrısına benzer bir ağrı hissedilebilir. Bununla birlikte sızıntı veya damla şeklinde hafif bir kanama olabilir. Bu tür ağrılar için parasetamol içeren ilaçlar kullanabilir. 

Bundan sonraki işlemler; hastaya tüp bebek veya mikroenjeksiyon yapılmasına göre birtakım farklılıklar gösterir. Klasik IVF (Tüp Bebek Yöntemi): Her yumurtanın yanına bir miktar sperm konulur. Bir spermin yumurtanın içine kendi başına girerek, döllenme işlemini gerçekleştirmesi beklenir. Döllenmiş yumurta hücreleri bölünerek embriyoyu geliştirir. Embriyolar her gün kontrol edilerek iki, üç gün laboratuvar şartlarında büyümeleri sağlanır. Klasik IVF genellikle tüplerinde tıkanıklık nedeniyle gebe kalamayan hastalarda tercih edilen bir tedavi yöntemidir. Klasik İVF’de döllenme oranı daha düşük olduğu için artık tedavilerde büyük oranda ICSI tercih edilmektedir. 

Assisted hatching (Traşlama): Embriyolog tarafından uygulanan bu teknik, yumurtanın en dış zarının mikroskop altında lazerle (yada kimyasal veya mekanik olarak) açılarak embriyonun, rahim duvarına yerleşmeden önce çıkmasını kolaylaştırır. Fertilizasyon ve implantasyonun tanımı: Fertilizasyon döllenmeyi, implantasyon ise rahim iç yüzüne tutunmayı ifade eder.

Yumurtalar toplanıp döllenme işlemi gerçekleştikten iki, üç yada beş gün sonra oluşan embriyoların iki ya da maksimum üç tanesi normal jinekolojik muayeneden çok daha kolay, ağrısız ancak çok steril ameliyathane şartlarında ve hassas bir şekilde anne rahmine özel kateterle yerleştirilir. Bu işlem yaklaşık 10 dakika sürer. Verilen embriyoların sayısı, kalitesi, olabilecek çoğul gebelik riskleri ve alınabilecek önlemler konusunda çifte ayrıntılı bilgi verilir. Yaklaşık yarım saat istirahat eden hasta evine gidebilir. Bu dönemde cinsel ilişki uygun değildir. Ve gebelik testine kadar cinsel ilişki yasaklanır. 

Çok sayıda yumurta elde edilen hastalarda üçten fazla sağlıklı embriyo elde etmek mümkündür. Bu sağlıklı embriyolar dondurularak beş yıl kadar saklanabilir ve yine bu hasta için kullanılabilir. Bu embriyolar -196 derecede dondurularak çok özel koşullarda saklanmakta ve istenildiği anda tekrar hastanın rahimine yerleştirilebilir. Amaç bu ana kadar olan işlemleri yapmadan dondurulmuş embriyolar ile hastanın tekrar hamile kalmasını sağlamaktır. Ancak dondurulan embriyolar çözüldükten sonra her zaman iyi kalitede çıkmayabilir ve bu durumda da transfer edilmeyebilirler. Başarı sansı donmuş siklüslerde % 10 oranında azalmaktadır. 

Hamileliğin devamını sağlamak için hastaya progesteron içeren vajinal fitil, iğne veya hCG enjeksiyonları önerilir. Klinikten çıkışta hastaya ilaçların tarifini ve ne zaman gebelik testi yaptıracağını gösteren bir liste verilir. Gebe kalma şansı hastanın yaşı, tanısı ve hangi tedavi yönteminin uygulandığına bağlı olarak değişir. Hastanın adet görmesi gebelik olmadığı anlamına gelmez. Kesin tanı; kanda hassas gebelik testi (yumurta toplanıldığı tarihten genellikle 12 gün sonra kanda beta – hCG hormonu tayini) ile konulur. Test 2 gün sonra tekrarlanır. Bundan 2 hafta sonra da USG ile rahim içerisinde gebelik kesesi izlenir. 

Yardımcı üreme teknikleri ile elde edilen gebeliklerde de, aynı spontan gebelikler gibi biyokimyasal gebelik, düşük, dış gebelik gibi komplikasyonları olabilir. Birden fazla embriyo rahim içine yerleştirildiğinden bu tedavilerde çoğul (ikiz, üçüz) hamilelik oranı %20-25 dolayındadır ve bunların önemli bir kısmını ikiz hamilelikler oluşturur. Üçüz, dördüz gibi daha yüksek sayılı hamilelikler ise özel yaklaşımlar gerektirir. Bu tedavilerle elde edilen bebeklerdeki anomali oranı normal popülasyondaki gibi % 1 oranındadır.